[223] ... 1༽ ཡུལ་ལམ་ལུང་པ། ... རྒྱལ་ཁམས། ... བོད་ཁམས། ... 2༽ རིས། ... འདོད་ཁམས། ... འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས། ... 3༽ འབྱུང་བའམ་རང་བཞིན། ... ལོ་ཁམས། ... མེ་ཁམས་འགྱུར་བ། ... ཁམས་སྙོམས་པ། ... ཁམས་ལོག་པ། ... 4༽ ལུས་པོ། ... སྐུ་ཁམས། ... ཁམས་དུབ་པ་བསང་བ། ... ལུས་ཀྱི་འབྱུང་ཁམས་ཆ་མ་སྙོམས་པ། ... 5༽ རྒྱུ་དང་ས་བོན། ... 6༽ བོད་ཡུལ་དབུས་གཙང་ཁམས་གསུམ་དུ་ཟླས་དབྱེ་བྱས་པའི་ཡ་གྱལ་ཞིག་གི་མིང། ... མདོ་ཁམས། ... དབུས་གཙང་ཁམས་གསུམ། ... 7༽ ༼མངོན༽ རྣམ་ཤེས་ཀྱི་ཁམས་དྲུག་དང། དབང་པོའི་ཁམས་དྲུག་ཡུལ་གྱི་ཁམས་དྲུག་སྟེ་ཁམས་ལ་བཅོ་བརྒྱད་ཡོད་པས་གྲངས་བཅོ་བརྒྱད་མཚོན། ...

(１) ཡུལ་ལམ་ལུང་པ། རྒྱལ་ཁམས། བོད་ཁམས། (２) རིས། འདོད་ཁམས། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས། (３) འབྱུང་བའམ་རང་བཞིན། ལོ་ཁམས། མེ་ཁམས་འགྱུར་བ། ཁམས་སྙོམས་པ། ཁམས་ལོག་པ། (４) ལུས་པོ། སྐུ་ཁམས། ཁམས་དུབ་བསང་བ། ལུས་ཀྱི་འབྱུང་ཁམས་ཆ་མ་སྙོམས་པ། (５) རྒྱུ་དང་ས་བོན། (６) བོད་ཡུལ་དབུས་གཙང་ཁམས་གསུམ་དུ་དབྱེ་བ་བྱས་པའི་ཡ་གྱལ་ཞིག་གི་མིང་། མདོ་ཁམས། དབུས་གཙང་ཁམས་གསུམ། (７) 〔མངོན〕རྣམ་ཤེས་ཀྱི་ཁམས་དྲུག་སྟེ་ཁམས་ལ་བཅོ་བརྒྱད་མཚོན།

༡ མིའི་ལུས་སེམས་དབང་ བོ ་རྣམས་ཀྱི་ནུས་སྟོབས་ཀྱི་མིང་སྟེ། ཁམས་ཧ་ཅང་དྭངས། ཁམས་དྭངས་ནས་བྱ་བ་བསྒྲུབས་ན་ནུས་པ་ཆེ། ཁམས་བདེ། ལུས་ཁམས་བདེ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།

༢ སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ལུས་ནས་བྱུང་བའི་རིགས་རྒྱུད་སྤེལ་བའི་ས་བོན་ནམ་དེ་དང་འདྲེས་པའི་གཤེར་ཁུའི་མིང་སྟེ། ཁམས་དཀར་དམར་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།

༣ རྫ་མ་དང་དཀར་ཡོལ་བཟོ་སྐྲུན་གྱི་རྒྱུ་བྱེད་ཆོག་པའི་སའི་མིང་སྟེ། རྫ་ཁམས་ཞེས་པ་ལྟ་བུ། ཡོངས་གྲགས་ལ་རྫ་འདམ་ཟེར།

༤ ས་གཞི་ཆེན་པོ་དང་གླིང་དང་གླིང་ཕྲན་སོགས་ཀྱི་མིང་སྟེ། རྒྱལ་ཁམས། འཇིག་རྟེན་ཀྱི་ཁམས་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།

༥ རང་གཤིས་སམ་ངོ་བོའི་མིང་སྟེ། སའི་ཁམས། རླུང་གི་ཁམས་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།

༦ བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ་ད་ལྟ་མདོ་སྟོད་ཟེར་ཞིང་། ཁམས་ཕྱོགས་ཀྱང་ཟེར།

ཁམས་དང་ཨ་མདོ་བསྡོམས་པའི་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་བྱིངས་ལ་ཁམས་ཞེས་ཟེར་ཞིང༌། དེ་ནི་ས་མཐའི་དོན་ཏེ། མཐའི་རྒྱལ་ཕྲན་ལ་ཁམས་ཀྱི་རྒྱལ་ཕྲན་དུ་འབོད་པ་ལྟར་རོ། །རྒྱལ་པོ་གཅིག་གིས་དབང་སྒྱུར་བྱེད་པའི་མཐའ་དབུས་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་སྤྱིའི་མིང་ལ་རྒྱལ་ཁམས་དང༌། ནང་གསེས་ཀྱི་ས་ཁུལ་སོ་སོའམ། བློན་པོ་གཅིག་གིས་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་པའི་ས་ཁུལ་གཅིག་ལ་བློན་ཁམས་གཅིག་ཅེས<<ཏུན་ཧོང་གི་ཡིག་རྙིང>>ལས་གསལ།

1.མིའི་ལུས་སེམས་དབང་པོ་རྣམས་ཀྱི་ནུས་སྟོབས་ཀྱི་མིང་སྟེ།

2.སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ལུས་ནས་བྱུང་བའི་རིགས་རྒྱུད་སྤེལ་བའི་ས་བོན་ནམ་དེ་དང་འདྲེས་པའི་གཤེར་ཁུའི་མིང་སྟེ།

3.རྫ་མ་དང་དཀར་ཡོལ་བཟོ་སྐྲུན་གྱི་རྒྱུ་བྱེད་ཆོག་པའི་སའི་མིང་སྟེ།

4.ས་གཞི་ཆེན་པོ་དང་གླིང་དང་གླིང་ཕྲན་སོགས་ཀྱི་མིང་སྟེ།

5.རང་གཤིས་སམ་ངོ་བོའི་མིང་སྟེ།

6. མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱི་ནང་ཚན་ཁམས་ཕྱོགས་ལ་ཡང་ཁམས་ཞེས་འབྲི།

1. dhātuḥ

i. vātādiśarīrasthadhātuḥ — རླུང་དང་མཁྲིས་པ་དང་བད་ཀན་གྱི་ཁམས vātapittaśleṣmadhātūnām vi.pra.246kha/2.61

ii. mahābhūtam — སའི་ཁམས pṛthivīdhātuḥ, ཆུའི་ཁམས abdhātuḥ, མེའི་ཁམས tejodhātuḥ, རླུང་གི་ཁམས vāyudhātuḥ śi.sa.139ka/134; ནམ་མཁའི་ཁམས ākāśadhātuḥ śrā.bhū.211

iii. māṃsādidhātuḥ — ཤའི་ཁམས māṃsadhātuḥ, རུས་པའི་ཁམས asthidhātuḥ, ཁུ་བའི་ཁམས śukradhātuḥ vi.pra.232ka/2.30

iv. svarṇādidhātuḥ — ཁམས་ཀྱི་རྒྱུད dhātutantram la.vi.66ka/87; ཁམས་ཀྱི་ཆོ་ག dhātutantram da.bhū.214kha/29

v. cakṣurādidhātuḥ — gotrārtho dhātvarthaḥ

yathaikasmin parvate bahūnyayastāmrarūpyasuvarṇādigotrāṇi dhātava ucyante, evamekasminnāśraye santāne vā aṣṭādaśa dhātava ucyante

ākarāstatra gotrāṇyucyante abhi.bhā.59; dra. ཁམས་བཅོ་བརྒྱད

vi. kāmādidhātuḥ — འདོད་པ་དང་གཟུགས་དང་གཟུགས་མེད་པའི་ཁམས kāmarūpārūpyadhātavaḥ abhi.bhā.167-1/385

vii. = བྱིངས་སམ་སྐད་ཀྱི་བྱིངས śabdamūlam — chandāṃsi svarayuktānāṃ dhātvarthārthabhūṣitā ma.mū.238ka/264 2. = ཡུལ rāṣṭram — grāmanagaranigamajanapadarāṣṭrarājadhānīṣu ga.vyū.27kha/124; rājyam — dharmeṇa rājyamanuśāsāmi ga.vyū.30ka/127; vijitam — ete madvijitavāsinaḥ sattvāḥ ga.vyū.26kha/123; janapadaḥ ga.vyū.22kha/120; maṇḍalam — ཁམས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ maṇḍalikaḥ ga.vyū.231kha/309; རྒྱལ་པོ་འཁོར་ལོས་སྒྱུར་བ་དང་ཁམས་ཀྱི་བདག་པོ rājā ca cakravartī ca maṇḍalī la.a.65ka/12; koṭṭaḥ — ཁམས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ koṭṭarājaḥ la.vi.51ka/68; ཁམས་ཀྱི་བདག་པོ koṭṭarājā ga.vyū.245ka/327.

Hopkins' Translations: realm; constituent; element; basic/essential constituent; disposition; type; constitution [as in health]
Sanskrit: {MSA,MV,C}dhātu
དབྱེ་བ། 1འདོད་ཁམས། 2གཟུགས་ཁམས། 3གཟུགས་མེད་ཁམས༏ དབྱེ་བ། ཡུལ་དྲུག་དབང་པོ་དྲུག་རྣམ་ཤེས་དྲུག་དང་བཅོ་བརྒྱད། ། 
Div.: (1) desire realm; (2) form realm; (3) formless realmUDiv.: the eighteen consisting of the six objects, the six sense powers, and the six consciousnesses
Comment: For other divisions see khams du ma and khams tha dad pa.གཟུགས་ཁམས་
form realm (rūpadhātu)

Tshad Rig.

General meanings: expanse/ character; east Tibet. domain, territory, land; area, province; realm; constituent element/ component of experience; fundamental constituent of being (in the sense of buddha nature); character type; 1) Skt. dhatu, element, nature, capacity, property, constituent, དངོས་པོའི་གནས་ཚུལ་, ངོ་བོ་, རིགས་, བདེ་བར་གཤེགས་པའི་སྙིང་པོ་ For example the khams of fire is heat. The དབྱིངས་ of water is wetness. Syn འབྱུང་བ་, རང་བཞིན་. 2) potential, seed. Syn རྒྱུ་, ས་བོན་. 2) existentiality, [elements of our experiential make-up], character, nature, natural temperament, propensity, disposition, ability. 3) organs of the body, fields of sense, sensory sphere / base. 4) buddha-nature [s0. སྙིང་པོ་ 5) realm, region, dominion, world, plane, sphere, space, expanse [sm. དབྱིངས་ 6) physical constitution / condition, health, sate of health. 7) Kham A province in eastern Tibet. Kham [the general area of east Tibet]. 8) domain, kingdom, empire, world, territory, land. 9) semen, essence. 10) fortification. 11) appetite. 12) types. 13) subtle nature, constituent. 14) the six elements, [earth, air, fire, water, ether, mind]. 15) state of health. 16) psycho-physical base; / Def. by Jamgön Kongtrül: དྷཱ་ཏུའི་སྒྲ་ལས་ས་བོན་འཛིན་པའམ་རང་གི་མཚན་ཉིད་འཛིན་པའི་དོན་གྱིས་ཁམས་ཤེས་བྱ་བ་. 17) character, nature, natural temperament, propensity, disposition, ability

element [thd]

1) region; 2) realm; 3) element; 4) nature; 5) health, body; 5) cause and seed (6) Kham, E Tibet [Bod yul dbus gtsang khams gsum du zlas dbye byas pa] (7) dhatu [rnam shes kyi khams drug dang, dbangpo'i khams drug yul gyi khams drug (8) 18 [from 18 dhatus] capacity, property, constituent, potential,, existentiality, elements of our experiential make-up, character, nature, natural temperament, propensity, disposition, ability, organs of the body, fields of sense, sensory sphere, sensory base, buddha-nature, སྙིང་པོ་, realm, region, dominion, world, plane, sphere, space, expanse (sm དབྱིངས་-) physical constitution/ condition, domain, kingdom, empire, world, territory, land, semen, essence, fortification, appetite, types, subtle nature, constituent, the six elements, (earth, air, fire, water, ether, psycho-physical base དངོས་པོའི་གནས་ཚུལ་, ངོ་བོ་, རིགས་, བདེ་བར་གཤེགས་པའི་སྙིང་པོ་ (for example the khams of fire is heat the khams of water is wetness. There are 18 khams, the khams of earth, fire, wind, space, etc sugatagarbha is the greatest khams of all khams whereas the 18 khams are partial; བྱེ་བྲག་ sm འབྱུང་བ་, རང་བཞིན་

1) region; 2) realm, domain, territory; 3) element; 4) nature; 5) health, body; 5) cause and seed; 6) Kham, E Tibet; 7) dhatu; 8) 18; 9) the dhatu, sugatagarbha * ?

dhatu, materializing forces, elements, essence, essential nature, individual constitution, constituents, disposition, psychological makeup of individual, atmosphere, interactional fields, sensory fields, world plane, psycho-physical heritage, field, space, world, world sphere, area, realm, tonus, man's nature, existentiality, total make-up, gzugs to reg bya, chos 6, mig to lus, yid shes to yid kyi rnam shes 6 for total of 18, SA yid kyi khams

appetite, health, condition, physical constitution of the body, root, essential part, that which constitutes the nature of a thing, 6 elements (sa chu me rlung nam mkha' rnam shes), empire, territory, world, easternmost districts of tibet, semen, essence, proper name of Eastern Tibet, experiential element, sensory spheres, sense bases, sensory bases, acumen, elemental constitution, elemental condition, physical condition

realm; factor/ constituent element/ component of (ordinary) experience [in sense of eighteen dhatus]; fundamental nature/ constituent of being (in the sense of buddha nature) (specific) character type/ termperament subtle essence [in anuyoga/ tsalung contexts; e.g., khams dkar dmar] isc. element [of periodic table]