[360] ༼ལེགས༽ ཀུང་ཀུ་མ་ཟུར་ཆགས་པ་སྟེ། བྱ་རྐང་མ་དང། ཁ་ཆེ་གུར་གུམ། ལེ་བརྒན་མ། བལ་པོ་གུར་གུམ། བོད་གུར་གུམ་མམ་ལྡུམ་ར་གུར་གུམ་བཅས་ལྔ་མཆིས། རོ་མངར། ཞུ་རྗེས་བསིལ། ནུས་པས་མཆིན་ནད་སེལ། རྩ་ཁ་སྡོམ། ཟུངས་ཁྲག་གསོ། ... མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ལ་ཀུན་ནས་འཁུམས་དང། ཁ་ཆེར་སྐྱེས། མཆིན་སྨན་གཙོ་བོ། མཆོག་ལྡན། འཇམ་དབྱངས་མདོག་ཅན། ཉི་མ་གུང་རྙེད། འཐུང་བྱེད། དྲི་ཞིམ། དྲི་བཟང། བདེ་བྱེད། དཔའ་བོ་བརྟན་པ། ཕྲ་མ་ཅན། མེ་ཏོག་ཉི་མ། མེ་ཏོག་དོན་ཅན། མེའི་རྩེ་མོ། རྩ་བ་བརྒྱ་པ། ཚིམ་བྱེད་དམར། རྫིང་དྲུང་སྐྱེས། ལི་ཁྲིའི་མདངས་ཅན། ལུས་དམར་ལེ་བརྒན་རྩི་བཅས་སོ། 

〔ལེགས〕ཀུང་ཀུ་མ་ཟུར་ཆག་པ་སྟེ། བྱ་རྐང་མ་དང་། ཁ་ཆེ་གུར་གུམ། ལེ་བརྒན་མ། བལ་པོ་གུར་གུམ། བོད་གུར་གུམ་མམ་ལྡུམ་ར་གུར་གུམ་བཅས་ལྔ་མཆིས། རོ་མངར། ཞུ་རྗེས་བསིལ། ནུས་པས་མཆིན་ནད་སེལ། རྩ་ཁ་སྡོམ། ཟུངས་ཁྲག་གསོ། མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ལ་ཀུན་ནས་འཁུམས་དང་། ཁ་ཆེར་སྐྱེས། མཆིན་སྨན་གཙོ་བོ། མཆོག་ལྡན། འཇམ་དབྱངས་མདོག་ཅན། ཉི་མ་གུང་རྙེད། འཐུང་བྱེད། དྲི་ཞིམ། དྲི་བཟང་། བདེ་བྱེད། དཔའ་བོ་བརྟན་པ། ཕྲ་མ་ཅན། མེ་ཏོག་ཉི་མ། མེ་ཏོག་དོན་ཅན། མེའི་རྩེ་མོ། རྩ་བ་བརྒྱ་པ། ཚིམ་བྱེད་དམར། རྫིང་དྲུང་སྐྱེས། ལི་ཁྲིའི་མདངས་ཅན། ལུས་དམར། ལེ་བརྒན་རྩི་བཅས་སོ། །

(ལེགས་སྦྱར།) ཀུང་ཀུ་མ་ཟུར་ཆགས་པ་སྟེ། བྱ་རྐང་མ་དང༌། ཁ་ཆེ་གུར་གུམ། ལེ་བརྒན་མ། བལ་པོ་གུར་གུམ། བོད་གུར་གུམ་མམ་ལྡུམ་ར་གུར་གུམ་བཅས་ལྔ་མཆིས། རོ་མངར། ཞུ་རྗེས་བསིལ། ནུས་པས་མཆིན་ནད་སེལ། རྩ་ཁ་སྡོམ། ཟུངས་ཁྲག་གསོ། མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ལ་ཀུན་ནས་འཁུམས་དང༌། ཁ་ཆེར་སྐྱེས། མཆིན་སྨན་གཙོ་བོ། མཆོག་ལྡན། འཇམ་དབྱངས་མདོག་ཅན། ཉི་མ་གུང་རྙེད། འཐུང་བྱེད། དྲི་ཞིམ། དྲི་བཟང༌། བདེ་བྱེད། དཔའ་བོ་བརྟན་པ། ཕྲ་མ་ཅན། མེ་ཏོག་ཉི་མ། མེ་ཏོག་དོན་ཅན། མེའི་རྩེ་མོ། རྩ་བ་བརྒྱ་པ། ཚིམ་བྱེད་དམར། རྫིང་དྲུང་སྐྱེས། ལི་ཁྲིའི་མདངས་ཅན། ལུས་དམར་ལེ་བརྒན་རྩི་བཅས་སོ། །

kuṅkumam, gandhadravyam abhi.bhā.192 2/567; tatparyāyāḥ : kāśmīrajanmā, pītanam, piśunam, dhīram, lohitacandanam, raktam, varam, bāhlīkam, saṅkocanam, agniśikham, kāśmīrajam a.ko.2.6.124.

Hopkins' Translations: saffron

saffron. O.T. derivative from Skt. kunku ma. Blan 308.4. See Hobson-Jobson. True saffron & turmeric are often confused. JD 77. = kung ku maṃ, ku sumbha, dhā raṃ, (spang gi me tog) chos gos ngur smrig. YTTM 291.14. SS 416.3. LW 453, 474. saffron. TM I 50, 51. DG 155.2. TM IV 101. Clifford, list. Singh (p. 100): From Skt. kuṅkuman. Crocus sativus, saffron. Fundamentals 15.3 (item 16). JD (p. 77) distinguishes five types: 1) 'birdfoot' (bya rkang ma) coming from the Vindhya range of India; slightly bluish colored. 2) Kashmiri (kha che ba), the most highly regarded for use in medicine. 3) leb rgan ma, a type of Indian gur gum which is not so fragrant, but of a very clear yellow color. 4) Nepalese, of a vermilion (li khri) color. 5) Tibetan, the least used in medicine. Dag-yig: The best comes from Spain, but Tibetan tradition calls it Kashmiri gur gum. Otherwise there is a 'herb' (rtsa gur gum) that grows in India, Nepal & Tibet which is used in medicine as a substitute for gur gum. Mdo (pp. 351-2): describes the Tibetan substitute called rtsa gur gum. For 'flower gur gum' (me tog gur gum), see under (me tog) a byag.

one of the ཕྱིའི་རྩ་བ་བརྒྱད་ the eight outer principal [medicines]. saffron [or safflower]. Syn ཀུར་ཀུམ་, གུར་ཀུམ་

[Skt] saffron [or safflower as substitute] 1 of the ཕྱིའི་རྩ་བ་བརྒྱད་. = the 8 outer principal [medicines]) corruption of kung ku ma, w bya rkang ma &, Kasmiri gur gum, le brgan ma, Nepali gur gum, Tibetan gur gum or ldum ra gur gum five kinds, sweet, cooling, by its power clearing mchin nad, rtsa kha sdom, zungs khrag syn: kun nas 'khums, kha cher skyes, mchin sman gtso bo, mchog ldan, 'jam dbyangs mdog can, nyi ma gung rnyed, 'thung byed, dri zhim, dri bzang, bde byed, dpa' bo brtan pa, phra ma can, me tog nyi ma, me tog don can, me'i rtse mo, rtsa ba brgya pa, tshim byed dmar, rdzing drung skyes, li khri'i mdangs can, lus dmar le brgan rtsi]

[Skt] saffron

saffron (crocus sativus), crocus, marigold, calendula, yellow flowers, crocus sativus, saffron crocus, kind of marigold, carmathus tinctorus, crocus sativus, marigold, 1 of bzang drug