See dor rta. 'horse.' Specialized medical meaning, see sman rta. 'Horse,' the substance on which the medicine figuratively 'rides' into the body. Generally it means sugar, molasses, honey, and possibly beer. SS 546.5. = bang ldan, rtag za, rnga rngog 'dren byed, chu 'thung, gshogs pa can. JD 244. SS 501.6.

1) horse; 2) melody for words; 3) drink as vehicle for med.; 4) hose year; 5) Dor ma'i rta [crotch covering rta in front of pants; 6) 7 * ([IW]

Hopkins' Translations: horse
Sanskrit: {C,MSA}aśva

horse, mare, steed, 1 of 12 dus tshod

horse

[1055] ... 1༽ ཕྱུགས་ཀྱི་བྱེ་བྲག་ཅིག་... གྱི་ལིང་རྟ། ... ཟིང་རྟ། ... རྟ་ཞོན་པ། ... རྟ་རྒྱབ་ལ་སྒལ་རྨ་མ་བཟོས་ན། སྒ་ཤིང་ལ་རྨ་བཟོ་དོགས་མེད། ... མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ལ་སྐལ་ལྡན་དང། མགྱོགས་འགྲོ། རྒྱ་མཚོ་སྐྱེས། རྒྱབ་འཛིན། རྔ་ཡབ་མཇུག་མ་ཅན། རྔོག་མ་ཅན། རྟག་ཏུ་ཟ། འདྲེན་བྱེད། རྣམ་པར་གནོན། དཔལ་གྱི་བུ། བང་ལྡན། བློ་གསལ། མྱུར་འགྲོ། རྨིག་པ་ཅན། རླུང་གི་ཤིང་རྟ། རླུང་ལས་སྐྱེས། གསེར་ལྡན་བཅས་སོ། 2༽ སྐད་ཀྱི་དབྱངས་གདངས། ... དབྱངས་རྟ། ... གླུ་རྟ། ... 3༽ སྨན་འདེད་བྱེད་ཀྱི་བཏུང་བ། ... སྨན་རྟ་ཆང་ལ་བྱེད། ... 4༽ ལོ་འཁོར་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཞིག་... ཤིང་རྟ། ... 5༽ དོར་མའི་རྟ། ... རྟ་ཡོད། ... རྟ་མེད། ... 6༽ ༼མངོན༽ ཉི་མ་ལ་རླུང་དང། ཡིད་མགྱོགས། མདོག་ལྔ་པ། ཐིག་ལེ་ཅན། ངེས་བརྗོད། ཤིན་ཏུ་རྒྱལ་མཚན། རི་འཇོམས་ཏེ་རྟ་བདུན་ཡོད་པས་གྲངས་བདུན་མཚོན། ...

(１) ཕྱུགས་ཀྱི་བྱེ་བྲག་ཅིག གྱི་ལིང་རྟ། ཟིང་རྟ། རྟ་ཞོན་པ། མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ལ་སྐལ་ལྡན་དང་། མགྱོགས་འགྲོ། རྒྱ་མཚོ་སྐྱེས། རྒྱབ་འཛིན། རྔ་ཡབ་མཇུག་མ་ཅན། རྔོག་མ་ཅན། རྟག་ཏུ་ཟ། འདྲེན་བྱེད། རྣམ་པར་གནོན། དཔལ་གྱི་བུ། བང་ལྡན། བློ་གསལ། མྱུར་འགྲོ རྨིག་པ་ཅན། རླུང་གི་ཤིང་རྟ། རླུང་ལས་སྐྱེས། གསེར་ལྡན་བཅས་སོ། ། (２) སྐད་ཀྱི་དབྱངས་གདངས། དབྱངས་རྟ། གླུ་རྟ། (３) སྨན་བྱེད་ཀྱི་བཏུང་བ། སྨན་རྟ་ཆང་ལ་བྱེད། (４) ལོ་འཁོར་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཞིག ཤིང་རྟ། (５) དོར་མའི་རྟ། རྟ་ཡོད། རྟ་མེད། (６) 〔མངོན〕ཉི་མ་ལ་རླུང་དང་། ཡིད་མགྱོགས། མདོག་ལྔ་པ། ཐིག་ལེ་ཅན། ངེས་བརྗོད། ཤིན་ཏུ་རྒྱལ་མཚན། རི་འཇོམས་ཏེ་རྟ་བདུན་ཡོད་པས་གྲངས་བདུན་མཚོན། (7)རྟ་ལོ། འབྱུང་རྩིས་ཀྱི་ཐ་སྙད་དེ། ལོ་སྐོར་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཞིག

།

༡ སྒོ་ཕྱུགས་རྟ།

༢ གླུ་དབྱངས་ཀྱི་སྐད་གདངས་ཀྱི་མིང་སྟེ། དབྱངས་རྟ། རྟ་དབྱངས། བོད་ཀྱི་གླུ་རྟ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།

༣ སྨན་འཐུང་བྱེད་ཆུ་ཁོལ་དང་ཤ་ཁུ་ཆང་སོགས་ཀྱི་མིང་སྟེ། སྨན་རྟ་ཆང་ལ་བྱེད་ལྟ་བུ།

༤ རྫས་གཞན་ལ་མེ་སྒོ་བྱེད་ཀྱི་ཉེར་སྤྱད་ཀྱི་མིང་སྟེ། འགས་སྨན་ཐུམ་པོའི་མེ་རྟ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།

༥ ལོ་འཁོར་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་ནང་གི་བདུན་པ།

aśvaḥ 1. ghoṭakaḥ — དེ་ལྟ་མིན་ན་གཅིག་ལོག་པས། /ཇི་ལྟར་གཞན་ནི་ལོག་པར་འགྱུར། /མི་ལ་རྟ་མི་བདོག་ཅེས་ཏེ། /ཕྱུགས་ཀྱང་བདོག་པ་མིན་ནམ་ཅི༎ anyathaikanivṛttyā'nyanivṛttiḥ kathaṃ bhavet

nāśvavāniti marttyena na bhāvyaṃ gomatāpi kim

pra.vṛ.270ka/11; ghoṭake vī(pī)tituragaturaṃgāśvaturaṃgamāḥ

vājivāhārvā a.ko.2.8.43; hayaḥ — གླང་པོ་རི་དྭགས་རྟ་བླུན་རྣམས། /གཟུང་དུ་རུང་བ་ཅི་སླད་དུ༎ hayā gajā mṛgā kena grahaṇaṃ yānti bāliśāḥ la.a.65kha/12; turagaḥ — ཤིང་རྟ་སྣ་ཚོགས་རྟ་དང་གླང་པོ་འགྱིང་བ་དང་།…/ དམག་ཚོགས rathaturagavicitraṃ mattanāgendranīlaṃ(līlaṃ) balam jā.mā.15kha/16; turaṅgamaḥ — མགྱོགས་ཤིང་མཐོ་བའི་རྟ་ལྡན་པའི། /ཤིང་རྟ་དག་ལ་ཞོན་ཏེ་གཤེགས༎ prayayau rathamāruhya valgutuṅgaturaṅgamam

a.ka.213kha/24.67; vājī — རིན་ཆེན་ལྕགས་ཟས་བ་ལང་རྟ། /གླང་ཆེན་བུ་མོ་ནོར་འཛིན་དང་། /འདོད་པའི་ཆུང་མ་རང་གི་ཤ། /སྦྱིན་པ་རྣམ་པ་བཅུ་རུ་འདོད༎ loharatnānnagovājigajakanyāvasundharā

iṣṭā bhāryā svamāṃsāni dānaṃ daśavidhaṃ matam

vi.pra.145ka/3.86; hariḥ — སྐབས་གསུམ་པར་འོས་རྟ་དག་ནི། /གསེར་གྱི་འཕྲེང་ལྡན་བཅས་དེས་བྱིན༎ sahitaṃ tridaśārheṇa hariṇā hemamālinā

dadau a.ka.26ka/3.80; karkaḥ — རྟ་ལ་སོགས་པ་གཅིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་གླང་པོ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་མ་ཡིན་ནོ༎ na hi gajatvādi karkādiṣvekākārapratyayanibandhanaṃ bhavati ta.pa.299kha/312; ghoṭaḥ — དཔལ་རྟ་མཆོག་རོལ་པའི་གསང་བའི་དོན་རྣམ་པར་དགོད་པ་ཞེས་བྱ་བ śrīsughoṭalalitaguhyārthadharavyūhanāma ka.ta.1669; prakīrṇakaḥ śrī.ko.170kha 2. senāṅgabhedaḥ — hastyaśvarathapādātaṃ senāṅgaṃ syāccatuṣṭayam a.ko.2.8.33 3. puṃjātiviśeṣaḥ — དེ་བཞིན་དུ་རྣལ་འབྱོར་པ་ཡང་རྣམ་པ་ལྔ་སྟེ། སེང་གེ་དང་རི་དྭགས་དང་རྟ་དང་ཁྱུ་མཆོག་དང་གླང་པོ་ཆེ་སྟེ་རིགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་ལས་སོ༎ …རིན་ཆེན་འབྱུང་ལྡན་ནི་རྟ་དང… རྣམ་པར་སྣང་མཛད་ནི་གླང་པོ་ཆེའོ༎ evaṃ yogyapi pañcadhā siṃho mṛgo'śvo vṛṣabhaḥ kuñjaro jātibhedāt

…ratnasambhavo'śvaḥ… vairocano gaja iti vi.pra.165ka/3.140.

1 ཕྱུགས་ཀྱི་བྱེ་བྲག་ཅིག གྱི་ལིང་རྟ། ཟིང་རྟ། རྟ་ཞོན་པ། རྟ་རྒྱབ་ལ་སྒལ་རྨ་མ་བཟོས་ན། སྒ་ཤིང་ལ་རྨ་བཟོ་དོགས་མེད། མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ལ་སྐལ་ལྡན་དང༌། མགྱོགས་འགྲོ། རྒྱ་མཚོ་སྐྱེས། རྒྱབ་འཛིན། རྔ་ཡབ་མཇུག་མ་ཅན། རྔོག་མ་ཅན། རྟག་ཏུ་ཟ། འདྲེན་བྱེད། རྣམ་པར་གནོན། དཔལ་གྱི་བུ། བང་ལྡན། བློ་གསལ། མྱུར་འགྲོ། རྨིག་པ་ཅན། རླུང་གི་ཤིང་རྟ། རླུང་ལས་སྐྱེས། གསེར་ལྡན་བཅས་སོ། 2 སྐད་ཀྱི་དབྱངས་གདངས། དབྱངས་རྟ། གླུ་རྟ། 3 སྨན་འདེད་བྱེད་ཀྱི་བཏུང་བ། སྨན་རྟ་ཆང་ལ་བྱེད། 4 ལོ་འཁོར་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཞིག ཤིང་རྟ། 5 དོར་མའི་རྟ། རྟ་ཡོད། རྟ་མེད། 6 མངོན ཉི་མ་ལ་རླུང་དང༌། ཡིད་མགྱོགས། མདོག་ལྔ་པ། ཐིག་ལེ་ཅན། ངེས་བརྗོད། ཤིན་ཏུ་རྒྱལ་མཚན། རི་འཇོམས་ཏེ་རྟ་བདུན་ཡོད་པས་གྲངས་བདུན་མཚོན།