[185] བོད་ཡིག་གསལ་བྱེད་གཉིས་པ་འདིའི་ང་རོ་འདོན་ཚུལ་ལ་སྐྱེ་གནས་མགྲིན་པ་དང། བྱེད་པ་མགྲིན་པ། ནང་གི་རྩོལ་བ་མགྲིན་པ་ཕྱེ་བ་དང། ཕྱིའི་རྩོལ་བ་སྲོག་ཆེན་སྒྲ་མེད། ... 1. 1༽ མིང་གཞིའི་མ་ནིང་ཡི་གེ་ཞིག་... 2༽ མིང་སྔོན་གྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་... ཁ་དོག་... ཁ་འཐོར་བ། ... ཁ་སྒྱུར་བ། ... 3༽ རྟགས་མཚུངས་འདྲེན་སྐབས་རྗེས་འཇུག་མ་ནིང་གིས་དྲངས་པའི་མིང་མཐའ་ཞིག་... དགུན་ཁ། ... གཏེར་ཁ། ... གསོལ་ཁ། ... 2... 1༽ སྐྱེ་འགྲོའི་ཟས་ཟ་བ་དང་སྨྲ་བའི་སྒོ། ... ཁ་ལྐུགས་པ། ... བོང་བུའི་ཁ་ནས་གསེར་བསྐྱུག་མི་ཡོང། ... མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ལ་ངག་འདོན་དང། གཏམ་གྱི་འབྱུང་གནས། བདུད་རྩིའི་རྟེན། མུ་ཁ། སྨྲ་བའི་སྒོ། སྨྲ་བྱེད། ཞལ། ཟ་བྱེད། གསུང་བྱེད་བཅས་སོ། 2༽ སྣོད་ཀྱི་ཁ། ... ཕོར་བའི་ཁ། ... བུམ་པའི་ཁ། ... ཤེལ་དམ་གྱི་ཁ་གཅོད་པ། ... 3༽ མདུན་ཕྱོགས། ... ཁང་པ་ཕན་ཚུན་ཁ་སྤྲོད་པ། ... ཁ་ཕྱོགས། ... 4༽ ཉེ་འགྲམ། ... མཚོ་ཁ། ... གཙང་པོའི་ཁ། ... 5༽ སྟེང་ཆ། ... ཁྲི་ཁ། ... དཔེ་ཆ་ཅོག་ཙེའི་ཁ་ལ་བཏིང་བ། ... 6༽ དུས་སྐབས། ... ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་ཁ། ... ལས་ཀ་བྱེད་ཁར་བསམ་བློ་གཟབ་གཟབ་གཏོང་དགོས། ... 7༽ སྐད་ཆ། ... རྫུན་ཤོད་མཁན་གྱི་ཁ་ལ་མཉན་རྒྱུ་མེད། ... གྲོས་བསྡུར་བྱེད་མི་ཚང་མ་ཁ་མཐུན་པ། ... 8༽ ཕྱུགས་ཀྱི་ལོ་ཚད། ... གཡག་ཁ་རྒན། ... རྟ་ཁ་ཆུང། ... 9༽ རས་ཀྱི་འཇལ་ཚད་ཞེང་དཀྱུས་འདྲ་བ་ཞིག་... རས་ཁ་གང། ... གོས་ཆེན་ཁ་དོ། ...

(1) བོ་ཡིག་གསལ་བྱེད་གཉིས་པ་འདིའི་ང་རོ་འདོན་ཚུལ་ལ་སྐྱེ་གནས་མགྲིན་པ་དང་། བྱེད་པ་མགྲིན་པ། ནང་གི་རྩོལ་བ་མགྲིན་པ་ཕྱེ་བ་དང་། ཕྱིའི་རྩོལ་བ་སྲོག་ཆེན་སྒྲ་མེད། ༡ མིང་གཞིའི་མ་ནིང་ཡི་གེ་ཞིག ༢ མིང་སྔོན་གྱི་ཆ་ཤས་ཤིག ཁ་དོག ཁ་འཐོར་བ། ཁ་སྒྱུར་བ། ༣ རྟགས་མཚུངས་འདྲེན་སྐབས་རྗེས་འཇུག་མ་ནིང་གིས་དྲངས་པའི་མིང་མཐའ་ཞིག དགུན་ཁ། གཏེར་ཁ། གསོལ་ཁ། ༤ སྐྱེ་འགྲོའི་ཟས་ཟ་བ་དང་སྨྲ་བའི་སྒོ། ཁ་ལྐུགས་པ། བོང་བུའི་ཁ་ནས་གསེར་བསྐྱུག་མི་ཡོང་། མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ལ་ངག་འདོན་དང་། གཏམ་གྱི་འབྱུང་གནས། བདུད་རྩིའི་རྟེན། མུ་ཁ། སྨྲ་བའི་སྒོ། སྨྲ་བྱེད། ཞལ། ཟ་བྱེད། གསུང་བྱེད་བཅས་སོ། །(2)སྣོད་ཀྱི་ཁ། ཕོར་བའི་ཁ། བུམ་པའི་ཁ། ཤེལ་དམ་གྱི་ཁ་གཅོད་པ། (3) མདུན་ཕྱོགས། ཁང་པ་ཕན་ཚུན་ཁ་སྤྲོད་པ། ཁ་ཕྱོགས། (4) ཉེ་འགྲམ། མཚོ་ཁ། གཙང་པོའི་ཁ། (5) སྟེང་ཆ། ཁྲི་ཁ། དཔེ་ཆ་ཅོག་ཙེའི་ཁ་ལ་བཏིང་བ། (6) དུས་སྐབས། ཕྱོགས་ལ་འགྲོ་ཁ། ལས་ཀ་བྱེད་ཁར་བསམ་བློ་གཟབ་གཟབ་གཏོང་དགོས། (7) སྐད་ཆ། རྫུན་ཤོད་མཁན་གྱི་ཁ་ལ་མཉན་རྒྱུ་མེད། གྲོས་བསྡུར་བྱེད་མི་ཚང་མ་ཁ་མཐུན་པ། (8) ཕྱུགས་ཀྱི་ལོ་ཚད། གཡག་ཁ་རྒན། རྟ་ཁ་ཆུ། (9) རས་ཀྱི་འཇལ་ཚད་ཞེང་དཀྱུས་འདྲ་བ་ཞིག རས་ཁ་གང་། གོས་ཆེན་ཁ་དོ།

༡ བོད་ཡིག་གི་གསལ་བྱེད་གཉིས་པ།

༢ མི་དང་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཟས་ཁོང་ལ་འཇུག་སའི་དབང་བོའི་མིང་།

༣ མིས་སྐད་ཆ་བཤད་པའི་དབང་པོའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན།

༤ སྐད་ཆའི་མིང་ལ་འཇུག་པ་ནི་ཁ་ལ་ཉན། ཁ་རྒོད། ཁ་བདེ། མི་ངན་གྱི་ཁ་ལ་མ་རྒྱུག མི་ངན་གྱི་ཁ་ལ་མ་ཉན་ལྟ་བུ།

༥ འཇུག་སྒོའི་མིང་སྟེ། སྣོད་ཁ། སྒྱེ་ཁ། དོང་ཁ། སྒོ་ཁ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ། ( ཁ་ཁེབས ) སྣོད་ཀྱི་ཁ་འགེབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོ་བྱད་ཀྱི་མིང་སྟེ། ཟངས་ངའི་ཁ་ཁེབས་ཞེས་པ་ལྟ་བུ། འདི་ལ་ཁ་ལེབ་དང་ཁ་གབ་ཟེར་བའང་ཡོད།

༦ ཐོག་ངོས་སམ་སྟེང་གི་མིང་སྟེ། ཤིང་ཆུ་ཁ་ལ་གཡེང་། རྫ་ཁའི་ནགས་ཚལ། ལ་ཁའི་ཉི་འོད། མྱུ་གུ་ས་ཁར་འབུས། ཞིང་བདག་གིས་དབུལ་བོའི་རྒྱུ་ནོར་ཕྲོགས་པའི་ཁར་ད་དུང་ཆུང་མ་ཡང་ཕྲོགས་ལྟ་བུ།

༧ འགྲམ་མམ་མཐའ་ཁའི་དོན་ཏེ། གད་ཁ། ཞིང་ཁ། རབ་ཁ་ལྟ་བུ།

༨ ཚིག་དང་དངོས་རྫས་སོགས་ཀྱི་ཁག་གཅིག་གམ་ཆ་ཤས་ཀྱི་དོན་ལ་འཇུག་པ་ནི། མ་ཚང་བ་ཁ་བསྐངས། ཁ་ལ་བསྣན། ཁ་གསབ་བྱས། དཔེ་ཆ་ཁ་ཚང་བ། མགར་ཆས་ཁ་ཚང་བ། སྨན་རྫས་ཁ་མ་ཚང་ན་ནད་ལ་ཕན་པ་ཆུང་ལྟ་བུ།

༩ ལས་ཚིག་མ་འོངས་པ་དང་ད་ལྟ་བའི་མཐར་སྦྱར་ན་དུས་ཉེ་བར་སྟོན་པའི་ཚིག་གྲོགས་ལ་འཇུག་པ་ནི། ཚོགས་འདུ་འཚོག་ཁ། ཉི་མ་འཆར་ཁ། ཟས་བཟའ་ཁ་ཞེས་པ་སོགས་ལྟ་བུ།

༡༠ རྟགས་མཐའ་འམ་མིང་མཐའ་ཙམ་ལ་འཇུག་པ་ནི། དབྱར་ཁ། དགུན་ཁ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།

༡༡ ཕྱུགས་ཀྱི་ལོ་ཚད་ཀྱི་མིང་ལ་འཇུག་པ་ནི། གཡག་ཁ་རྒན། རྟ་ཁ་ཆུང་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།

༡༢ ཁ་བ་ཞེས་པའི་མིང་མཐའ་བསྡུས་པ་སྟེ། ཁ་ཆར་སེར་གསུམ་ཟེར་བ་ལྟ་བུ།

༡༣ རས་ཀྱི་ཞིང་ཚད་ཀྱིས་དཀྱུས་ཚད་འཇལ་བའི་གྲུ་བཞིའི་ཚད་ཀྱི་མིང་སྟེ། རས་ཁ་གང་། རས་ཁ་ལྔ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།

༡༤ ཁ་དོག་གམ་མདོག་གི་མིང་བསྡུས་པ་སྟེ། རྟའི་སྤུ་ཁ། རས་ཁ་སྒྱུར། ཁ་ཡག་པོ་འགོས་ལྟ་བུ།

༡༥ རེ་རེ་བའམ་ཡན་གར་བའི་དོན་ཏེ། མ་མོ་དང་ལུ་གུ་ཁ་འགེར་རན། ཁ་བྲལ་ལྟ་བུ།

༡༦ གས་སྲུབས་ཀྱི་མིང་ལ་འཇུག་པ་ནི། གས་ཁ། སེར་ཁ། རྨ་ཁ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།

་ བྱང་། དངོས་རྫས་སོགས་མི་ནོར་བའི་ཆེད་དུ་བཏགས་པའི་དངོས་རྫས་ཀྱི་མིང་བཀོད་ པའི་རྟགས་ལེབ་མོའི་མིང་སྟེ། དཔེ་ཆའི་ཁ་བྱང་། ཚོང་རྫས་ཀྱི་ཁ་བྱང་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།

1.བོད་ཡིག་གསལ་བྱེད་གཉིས་པ། འདིའི་ང་རོ་འདོན་ཚུལ་ལ་སྐྱེ་གནས་མགྲིན་པ་དང༌། བྱེད་པ་མགྲིན་པ། ནང་གི་རྩོལ་བ་མགྲིན་པ་ཕྱེ་བ་དང༌། ཕྱིའི་རྩོལ་བ་སྲོག་ཆེན་སྒྲ་མེད།1.2མིང་གཞིའི་མ་ནིང་ཡི་གེ་ཞིག

2.མིང་སྔོན་གྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་སྟེ།

3.རྟགས་མཚུངས་འདྲེན་སྐབས་རྗེས་འཇུག་མ་ནིང་གིས་དྲངས་པའི་མིང་མཐའ་ཞིག་སྟེ།

4. སྐྱེ་འགྲོའི་ཟས་ཟ་བ་དང་སྨྲ་བའི་སྒོ་སྟེ།

4.1.ཁ་དང་འདྲ་བའི་ཡོད་བྱད་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཏེ།

5. མདུན་ཕྱོགས་དང་སྔོན་གྱི་དོན་ཏེ།

6. ཉེ་འགྲམ་གྱི་དོན་ཏེ།

7. སྟེང་ངམ་སྒང་གི་ཕྱོགས་ཆའི་དོན་ཏེ།

8.དུས་སྐབས་ཀྱི་དོན་ཏེ།

9. སྐད་ཆའམ་ངག་གི་དོན་ཏེ།

10.སྒོ་ཕྱུགས་ཀྱི་ལོ་ཚད་དེ།

11.རས་ཀྱི་འཇལ་ཚད་ཞེང་དཀྱུས་འདྲ་བ་ཞིག་

vyañjanadvitīyavarṇaḥ; asyoccāraṇasthānaṃ kaṇṭhaḥ; kha (nāgarīvarṇaḥ) : ཡི་གེ་ཁ khakāraḥ ta.sa.78ka/728; khakāre khasamasarvadharmaśabdaḥ (niścarati sma) la.vi.67kha/89; མ་ཁའི་ཡུལ makhaviṣayaḥ vi.pra.241ka/2.50; saṃ. 1. mukham

i. = ཟ་བྱེད་ཁ་དང་གདོང śarīrāvayavaḥ ma.vyu.3946; nā.nā.265kha/21; tatparyāyāḥ : vaktram — kṛtāntavaktrakuharāsanne pravahaṇe a.ka.89.12; vadanam — dhanyasya kāntāvadanāsavena mamaiva ramyaḥ smaradohado'yam a.ka.108.18; ānanam kā.ā.1.49; āsyam a.ka.89.19

ii. khaḍgāderniśitamukham — སྟེའུའི་ཁ vāsimukham vi.sū.5ka/5

iii. agrabhāgaḥ — སེན་མོའི་ཁ་རིས nakhamukhollekhaḥ a.ka.108.62 2. = འགྲམ taṭaḥ, o ṭam — རིའི་ཁ giritaṭam jā.mā.316/184; གད་པ་ག.ཡང་ཟ་བའི་ཁ་ན་འདུག་པ prapātataṭāntavirūḍhaḥ jā.mā.280/162; uddeśaḥ — གྲོག་པོའི་ཁ་ན prapātoddeśe jā.mā.292/169 3. padāṃśaḥ (མིང་ཆ) : དགུན་ཁ hemantaḥ pra.a.293-4/644; དབྱར་ཁ uṣmaḥ abhi.bhā.172-2/426 4. = ཁ་བ himam — ཁ་འཇོམས་གྲོགས་མིན་འཛིན་པ་ཡིས himāpahāmitradharaiḥ kā.ā.3.120 5. = ཁ་དོག raṅgaḥ cho.ko.67/rā.ko.4.82; ཁ་བསྒྱུར་བ rañjanam ta.pa.74ka/601 6. = ཁྭ། pra. = དུས་སྐབས (dra. ལས་ཚིག་མ་འོངས་པ་དང་ད་ལྟ་བའི་མཐར་སྦྱར་ན་དུས་ཉེ་བར་སྟོན་པའི་ཚིག་གྲོགས da.ko.59) kālaḥ : བལྟམ་ཁ janmakālaḥ — tena khalu samayena tasya bhagavato janmakāle vimalasaṃbhavaprabhā nāma dhātrī pratyupasthitābhūt ga.vyū.216ka/295; འཆི་ཁ maraṇakālaḥ — maraṇakāle praṇidhiṃ kartumārabdhaḥ a.śa.114kha/104 vi. = ཁ་བ tiktaḥ — རྣོ་དང་ཁ་དང་ཚ་བ་དང tīkṣṇaṃ tiktañca kaṭukam sa.u.26.33.

Hopkins' Translations: mouth; opening; face; area; verb + kha or ka = about to (do something)
Others' Translations: {C}face; door; marvellous power(?); so also(?)
Sanskrit: {C,MSA}mukha; {C}raśmi-mukha; {C}daṃśana

= kha sang kha'i nyi ma. 'der gestrige Tag' Kaschewsky 82. unmittelbar bevor. Kaschewsky2. a 'secret' way of saying 'five,' used by gamblers. Norbu, Drung 229, n. 65.

'mouth.' DD illus. 17.

mottled

+ lta - facing

maw

countenance; ཁ་བཀྲག་ཡལ་ལེ་བ་ a beautiful, bright countenance

words, speech/ in the middle; the direction one is facing; 1) face, front, lips, mouth, cover, snout. 2) words, talk, say. 3) opening. 4) bank, shore. 5) rim, surface. 6) a measurement equaling one square of whatever the width is. 7) direction. 8) appearance. 9) the letter kha used in alphabetical ordering. 10) vi. to experience physically. 11) first particle in many word combinations. 12) at the verge of, about to. 13) bitter, snow, part, some, several, to smack, to interfere, to meddle with, to promise, to kiss, to inveigh. 14) guardian, adjutant, body-guard; summit/ at the time of, point of

KHA ; 1) neuter particle; 2) prefix cha shas shig...Kha dog, Kha 'thor ba, Kha sgyur ba,...3) Rtags mtsungs 'dren skabs neuter suffix: Dgun kha,...Gter kha,...Gsol kha,...2...1) mouth [syn: ngag 'don dang, gtam gyi 'byung gnas, bdud rtsi'i rten, mu kha, smra ba'i sgo, smra byed, zhal, za byed, gsung byed] 2) mouth of a vessel; 3) front side; 4) shore, bank; 5) top surface [Khri kha, cog tse'i kha] (6) time, occasion ['gro kha,...Las ka byed kha] (7) talk, what is said (8) age of an animal [kha rgan ching] (9) measure of a piece of cloth [Ras kha gang,...Goschen kha do]

1) face, front; 2) lips, mouth, snout; 3) words, talk, say; 4) opening, bank, shore, rim, surface; 5) measurement = 1 square [of width given]; 6) direction; 7) appearance; 8) the letter kha used in alphabetical ordering; 9) guardian, adjutant, body-guard; 10) experience physically/by sense, smack, interfere, meddle with; 11) promise; 12) kiss, inveigh; 13) part; 14) snow; 15) at the verge of, about to; 16) bitter; 17) some, several

KHA, [2nd in alphabetical order]; 1) neuter particle; 2) prefix cha shas shig; 3) Rtags mtshungs 'dren skabs neuter suffix; 4) mouth * [of a vessel]; 5) front [side]; 6) shore, bank; 7) top surface [Khri kha, cog tse'i kha]; 8) time, occasion ['gro kha,...Las ka byed kha]; 9) words, talk, say, what is said; 10) age of an animal; 11) measure of a piece of cloth * face, lips, cover, snout, opening, rim, surface, a measurement equaling 1 square of whatever the width is, direction, appearance, guardian, adjutant, body-guard, experience physically, smack, interfere, meddle with, promise, kiss, inveigh, part, 1st particle in many words, snow, part, at the verge of, about to, bitter, some, several

bitter, second, part, time, front side, face, mouth, surface, square of cloth, second, 2, optional additional syllable to many colloquial words, part, origin, source, time, breadth of cloth, language, conversation, word, 1/6 part of a tang ka coin, mouth, edge, direction, to befall, to involuntarily happen, five

mouth; face