Germano, Poetic Thought 847.

buddha *, enlightened

Hopkins' Translations: [awakened-spread]; BuddhaOthers' Translations: {C}Buddhist(s)Sanskrit: buddha; {C}jina; {C}bauddha; {MSA}vibuddhaetymology of sangs rgyas [awakened-spread] is one who has awakened (from the sleep of ignorance) and spread (his intellect to all objects of knowledge)

buddha, buddhahood, SA ltung bzhags kyi sangs rgyas so lnga, one who wakes up to what is, awakened one, fully enlightened one awaken, wakeful, state of enlightenment, condition of enlightenment, enlightened being, enlightenment, state of buddha

Buddha, Enlightened One [thd]

Buddha, 1) enlightenment, awakening, awakened being/ buddha(hood); enlightened being, the awakened stated. 2) enlightened, awakened, purified and perfected, awakened perfection, purified unfoldment. awakened one; buddha Def. by Jamgön Kongtrül: སངས་པ་དང་རྒྱས་པ་གཉིས་ཀ་ལ་འཇུག་པས་སངས་རྒྱས་ཞེས་བརྗོད་པ་; one, such as Shakyamuni, who has purified obscurations སངས་ and developed pristine cognition རྒྱས་

buddhahood. The perfect and complete enlightenment dwelling in neither samsara nor nirvana; the state of having eradicated all obscurations, endowed with the wisdom of seeing the nature of things as it is and with the wisdom of perceiving all that exists

awakened being/ buddha(hood)

[2913] ༼བུདྡྷཿ༽ སྒྲིབ་གཉིས་ཀྱི་མུན་པ་སངས་ཤིང། མཁྱེན་གཉིས་ཀྱི་སྣང་བ་རྒྱས་པ། ... མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་ལ་ཀུན་མཁྱེན་དང། ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ། རྐང་གཉིས་གཙོ་བོ། སྐུ་གསུམ་པ། ཁྱབ་བདག་མཁའ་མཉམ་པ། མཁྱེན་ལྔ་པ། འགྲོ་བའི་བླ་མ། རྒྱལ་བ། མངོན་ཤེས་དྲུག་ལྡན། བཅོམ་ལྡན་འདས། ཆགས་འཇོམས། ཆགས་བྲལ། ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ། ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་འཇིག་རྟེན་འདུལ། གཉིས་མེད་གསུང་བ། སྟོན་པ། སྟོབས་བཅུ་བ། ཐམས་ཅད་མཁྱེན། ཐམས་ཅད་སྒྲོལ། ཐམས་ཅད་རྟོགས། ཐམས་ཅད་གཟིགས། ཐུབ་པའི་དབང་པོ། དུས་གསུམ་མཁྱེན། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ། དྲན་པའི་དགྲ། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ། བདུད་འདུལ། བདེ་གཤེགས། རྣམ་པར་འདྲེན་པ། མི་མཉམ་པ། ལུས་མེད་ཐུལ། ལེགས་གསུང་བཅས་སོ། 

〈བུདྡྷཿ〉སྒྲིབ་གཉིས་ཀྱི་མུན་པ་སངས་ཤིང་། མཁྱེན་གཉིས་ཀྱི་སྣང་བ་རྒྱས་པ། མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་ལ་ཀུན་མཁྱེན་དང་། ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ། རྐང་གཉིས་གཙོ་བོ། སྐུ་གསུམ་པ། ཁྱབ་བདག མཁའ་མཉམ་པ། མཁྱེན་ལྔ་པ། འགྲོ་བའི་བླ་མ། རྒྱལ་བ། མངོན་ཤེས་དྲུག་ལྡན། བཅོམ་ལྡན་འདས། ཆགས་འཇོམས། ཆགས་བྲལ། ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ། ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག འཇིག་རྟེན་འདུལ། གཉིས་མེད་གསུང་བ། སྟོན་པ། སྟོབས་བཅུ་བ། ཐམས་ཅད་མཁྱེན། ཐམས་ཅད་སྒྲོལ། ཐམས་ཅད་རྟོགས། ཐམས་ཅད་གཟིགས། ཐུབ་པའི་དབང་པོ། དུས་གསུམ་མཁྱེན་པ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ། དྲན་པའི་དགྲ། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ། བདུད་འདུལ། བདེ་གཤེགས། རྣམ་པར་འདྲེན་པ། མི་མཉམ་པ། ལུས་མེད་ཐུལ། ལེགས་གསུང་། སྐྱབས་མཆོག་བཅས་སོ། །

སྒྲིབ་གཉིས་ཀྱི་མུན་པ་སངས་ཤིང་། མཁྱེན་གཉིས་ཀྱི་སྣང་བ་རྒྱས་པ། མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་ལ་ཀུན་མཁྱེན་དང་། ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ། རྐང་གཉིས་གཙོ་བོ། སྐུ་གསུམ། ཁྱབ་བདག་མཁའ་མཉམ་པ། མཁྱེན་ལྔ་པ། འགྲོ་བའི་བླ་མ། རྒྱལ་བ། མངོན་ཤེས་དྲུག་ལྡན། བཅོམ་ལྡན་འདས། ཆགས་འཇོམས། ཆགས་བྲལ། ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ། ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་འཇིག་རྟེན་འདུལ། གཉིས་མེད་གསུང་པ། སྟོན་པ། སྟོབས་བཅུ་བ། ཐམས་ཅད་མཁྱེན། ཐམས་ཅད་སྒྲོལ། ཐམས་ཅད་རྟོགས། ཐམས་ཅད་གཟིགས། ཐུབ་པའི་དབང་བོ། དུས་གསུམ་མཁྱེན། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ། དྲན་པའི་དགྲ བདག་ཉིད་ཆེན་པོ། བདུད་ འདུལ། བདེ་གཤེགས། རྣམ་པར་འདྲེན་པ། མི་མཉམ་པ། ལེགས་གསུང་། ལུས་མེད་ཐུལ་བཅས་སོ།

saṃ. 1. = དེ་བཞིན་གཤེགས་པ buddhaḥ, tathāgataḥ — བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་ཁ་ཅིག་ནི་ང་ལ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པར་ཤེས་སོ༎…འདྲེན་པ་དང…སངས་རྒྱས་དང kecinmahāmate tathāgatamiti māṃ samprajānanti…nāyakaṃ…buddham la.a.132ka/78; ལག་བཟང་དང…ཤཱཀྱ་ཐུབ་པ་དང་། གཞན་ཡང་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་མང་པོ་དག་གིས subāhuḥ… śākyamuniśceti

etaiścānyaiśca bahubhirbuddhairbhagavadbhiḥ ma.mū.93kha/5; སངས་རྒྱས་དང་ཆོས་དང་དགེ་འདུན་ལ་མངོན་པར་དད buddhadharmasaṅghābhiprasannāḥ kā.vyū.228kha/291 2. = སངས་རྒྱས་ཉིད buddhatvam — ཆགས་མེད་ཀུན་ཏུ་ཐོགས་མེད་རྩུབ་རེག་སྤངས།…སངས་རྒྱས asaktaṃ sarvatrāpratighaparuṣasparśavigataṃ…buddhatvam ra.vi.117kha/84;

nā. buddhaḥ, śramaṇaḥ — དེ་ནས་དགེ་སྦྱོང་དགྲ་བཅོམ་ཐོབ། /སངས་རྒྱས་ཞེས་བྱ་མངོན་ཕྱོགས་ཏེ༎ atha cundā(buddhā li.pā.)bhidho'bhyetya śrava(śrama li.pā.)ṇārhatvamāgataḥ

a.ka.182kha/80.19;

= སངས་རྒྱས་པ།

སངས་རྒྱས་ཀྱི bauddhaḥ — བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཁྱབ་འཇུག་དེ་ཉིད…སངས་རྒྱས་ཀྱི་དངོས་པོ་ལ་ཡང་ཞི་བ…བྱེད་དོ༎ sa eva bodhicittaviṣṇuḥ…bauddhe bhāve śāntiṃ karoti vi.pra.224kha/2.8; bauddhikaḥ — མེད་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་ལ་གསོལ་བ་མན་ཆད་ཀྱང་ངོ་༎ abhāve bauddhikamāśarīragatāt vi.sū.10ka/10.

སངས་རྒྱས་ལྔ pañcabuddhāḥ — མི་བསྐྱོད་པ་ལ་སོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ལྔ akṣobhyādayaḥ pañcabuddhāḥ vi.pra.243ka/2.53; (1. མི་བསྐྱོད་པ akṣobhyaḥ, 2. དོན་ཡོད་གྲུབ་པ amoghasiddhiḥ, 3. རིན་ཆེན་འབྱུང་ལྡན ratnasambhavaḥ, 4. འོད་དཔག་མེད amitābhaḥ, 5. རྣམ་པར་སྣང་མཛད vairocanaḥ).

སངས་རྒྱས་ནས buddhvā—སངས་རྒྱས་ནས་ནི་མ་རྟོགས་རྟོགས་ཕྱིར་འཇིགས་མེད་རྟག་པའི་ལམ་སྟོན་པ༎ buddhvā cābudhabodhanārthamabhayaṃ mārgaṃ dideśa dhruvam

ra.vi.77kha/7.

བུདྡྷཿ སྒྲིབ་གཉིས་ཀྱི་མུན་པ་སངས་ཤིང༌། མཁྱེན་གཉིས་ཀྱི་སྣང་བ་རྒྱས་པ། མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་ལ་ཀུན་མཁྱེན་དང༌། ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ། རྐང་གཉིས་གཙོ་བོ། སྐུ་གསུམ་པ། ཁྱབ་བདག་མཁའ་མཉམ་པ། མཁྱེན་ལྔ་པ། འགྲོ་བའི་བླ་མ། རྒྱལ་བ། མངོན་ཤེས་དྲུག་ལྡན། བཅོམ་ལྡན་འདས། ཆགས་འཇོམས། ཆགས་བྲལ། ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ། ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་འཇིག་རྟེན་འདུལ། གཉིས་མེད་གསུང་བ། སྟོན་པ། སྟོབས་བཅུ་བ། ཐམས་ཅད་མཁྱེན། ཐམས་ཅད་སྒྲོལ། ཐམས་ཅད་རྟོགས། ཐམས་ཅད་གཟིགས། ཐུབ་པའི་དབང་པོ། དུས་གསུམ་མཁྱེན། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ། དྲན་པའི་དགྲ། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ། བདུད་འདུལ། བདེ་གཤེགས། རྣམ་པར་འདྲེན་པ། མི་མཉམ་པ། ལུས་མེད་ཐུལ། ལེགས་གསུང་བཅས་སོ། 2.1སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྲོལ་བཏོད་མཁན་ཤཱཀྱ་མུ་ནེའི་མིང་། 2སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་པའི་འཐོབ་བྱའི་མཐར་ཐུག་པའི་གོ་འཕང་ཐོབ་བའི་གང་ཟག་གི་མིང་།