[1072] 1. རྟེན་པའི་སྐུལ་ཚིག་2... .1༽ གཞི། གནས་ས། ... འཚོ་རྟེན། ... ཁྲལ་རྟེན། ... དམག་ [1073] རྟེན། དམིགས་རྟེན། ... མིའི་ལུས་རྟེན། ... ལྷ་རྟེན། ... 2༽ སྐྱེས་ཀྱི་རྟེན། ... སྐྱབས་རྟེན། ... མཇལ་རྟེན། ... ཞུ་རྟེན། …

(１) རྟེན་པའི་སྐུལ་ཚིག (２) གཞིའམ། གནས་ས། འཚོ་རྟེན། ཁྲལ་རྟེན། དམག་རྟེན། དམིགས་རྟེན། མིའི་ལུས་རྟེན། ལྷ་རྟེན། (3) སྐྱེས་ཀྱི་རྟེན། སྐྱབས་རྟེན། མཇལ་རྟེན། ཞུ་རྟེན།

( བྱེད་མེད་ལས་ཚིག ་ ད་ལྟ་བ་དང་སྐུལ་ཚིག ) རག་ལས་པའམ་ཁེན་པའི་དོན་ཏེ། ལག་རྟེན་ས། དབྱུག་པར་རྟེན་མཁན། མང་ཚོགས་ལ་རྟེན་ཅིག་ལྟ་བུ།

༡ ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རྗེས་དྲན་དངོས་རྫས་སྐུ་འདྲ་སོགས་ཀྱི་མིང་།

༢ རྟེན་གཞིའི་མིང་སྟེ། རྟེན་གནས། ཡོན་ཏན་གྱི་གཞི་རྟེན་ཞེས་པ་ལྟ་བུ།

1. རྟེན་པའི་སྐུལ་ཚིག 2 1 གཞིའམ། གནས་ས། འཚོ་རྟེན། ཁྲལ་རྟེན། དམག་རྟེན། དམིགས་རྟེན། མིའི་ལུས་རྟེན། ལྷ་རྟེན། 2 སྐྱེས་ཀྱི་རྟེན། སྐྱབས་རྟེན། མཇལ་རྟེན། ཞུ་རྟེན།

(བྱེད་མེད་ལས་ཚིག་ད་ལྟ་བ་དང་སྐུལ་ཚིག) རག་ལས་པའམ་ཁེན་པའི་དོན་ཏེ། ལག་རྟེན་ས། དབྱུག་པར་རྟེན་མཁན། མང་ཚོགས་ལ་རྟེན་ཅིག་ལྟ་བུ།

kri. (varta., vidhau ca; aka.; dØ8) bhavi., bhūta ca) samāśrayate — གཅིག་པ་དང་ཐ་དད་པ་དང་ཡོད་པ་དང་མེད་པར་ལྟ་བ་ལ་རྟེན་ཏོ༎ ekatvānyatvanāstyastitvadṛṣṭiṃ samāśrayante la.a.91kha/38; saṃśrīyate — གང་གི་ཚེ། /དང་པོའི་ཕྱོགས་རྟེན yadyādyaḥ pakṣaḥ saṃśrīyate ta.sa.6kha/87;

saṃ. 1. = གཞི ādhāraḥ — ཅིའི་ཕྱིར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཚུལ་ཁྲིམས་རྩ་བའི་དོན་དུ་གསུངས་ཤེ་ན། རྩ་བའི་དོན་ནི་གཞིའི་དོན་དང་རྟེན་གྱི་དོན་ཡིན kena kāraṇena bhagavatā śīlaṃ mūlaśabdenoktam ? pratiṣṭhārthaṃ ādhārārtho mūlārthaḥ śrā.bhū.22ka/53; བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་ཀྱི་བྱ་བ་ལ་གཞིར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པ་ནི་རྟེན་ཡིན་ནོ༎ ādhāro dhāraṇātkarttṛkarmaṇoḥ pra.a.73kha/81; འཛིན་པའི་ཕྱིར་རྟེན་ཡིན་ནོ༎ dhāraṇādādhāraḥ pra. a.73ka/81; pratiṣṭhā — ཇི་ལྟར་ནགས་ཚལ་དང་ནི་ལུས་ཅན་རི་བོ་དང་། /ཆུ་བོ་རྣམས་ཀྱི་རྟེན་ནི་ཀུན་ནས་ས་ཡིན་པ༎ yathā pratiṣṭhā vanadehiparvatapravāhinīnāṃ pṛthivī samantataḥ

sū.a.195ka/96; བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྡོམ་པ་ནི་རྟེན་ནོ༎ bodhisattvaśīlasavaṃrapratiṣṭhaḥ sū.a.139kha/16; āśrayaḥ — མཚོན་པ་ནི་རྣལ་འབྱོར་གྱི་ས་རྣམ་པ་ལྔ་སྟེ། གཞི་དང…རྟེན་ཏོ༎ …རྟེན་ནི་གནས་གཞན་དུ་གྱུར་པའོ༎ lakṣaṇā punaḥ pañcavidhā yogabhūmiḥ

ādhāra…āśrayaśca

… āśraya āśrayaparāvṛttiḥ sū.a.172kha/65; samāśrayaḥ — དེ་དག་གི་རྟེན་ཞེས་ཚིག་རྣམ་པར་སྦྱར་རོ༎ teṣāṃ samāśraya iti vigrahaḥ ta.pa.142kha/14; niśrayaḥ — རྒྱུ་དམིགས་ནས་ནི་དགའ་བ་དང་། /རྟེན་ལ་དེ་རྗེས་དྲན་པ་དང་། /འབྲས་བུ་ཐུན་མོང་འདོད་པ་དང་། /ཇི་ལྟར་བྱང་ཆུབ་བཞིན་མོས་པའོ༎ hetūpalabdhituṣṭiśca niśrayatadanusmṛtiḥ

sādhāraṇaphalecchā ca yathābodhādhimucyanā

sū.a.176ka/70; saṃśrayaḥ — དངོས་པོ་ཀུན་གྱི་དེ་ཀུན་ཀྱང་། /ཕན་ཚུན་མེད་ལ་བརྟེན་པ་སྟེ། /དེས་ན་གཞན་སེལ་ཡུལ་ཅན་དང་། /གང་ལ་དངོས་དང་འབྲེལ་ཡོད་པ། /དངོས་པོ་མེད (རྙེད ) པའི་རྟེན་ཡིན་ཏེ༎ sa ca sarvaḥ padārthānāmanyonyābhāvasaṃśrayaḥ

tenānyāpohaviṣayo vastulābhasya saṃśrayaḥ

yatrāsti vastusambandhaḥ pra.vṛ.286ka/28; sanniśrayaḥ — འཁྲུལ་པའི་རྟེན bhrānteśca saṃniśrayaḥ sū.a.168ka/59; དེ་ལྟ་བས་ན་སེམས་བསྐྱེད་པ་དེ་ནི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་བསླབ་པ་རྣམས་ཀྱི་རྟེན་ཡིན་ཏེ tasmātsa citotpādo bodhisattvaśikṣāyāḥ sanniśrayaḥ bo.bhū.8ka/9; adhiṣṭhānam — དབང་པོའི་རྟེན indriyādhiṣṭhānam bo.bhū.35ka/44; pratiṣṭhānam — དེ་ལྟར་ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་རྟེན་མེད་པའི་རྩ་བ་ལ་གནས་པའོ༎ iti hyapratiṣṭhānamūlapratiṣṭhitāḥ sarvadharmāḥ śi.sa.146kha/140; avasthānam — རྟེན་ལ་འཇུག་པ་ནི་རྟེན་ལ་གནས་པར་བྱ་བ་གནས་པ་སྟེ avasthānavṛttirādheyasyādhāre vyavasthānam abhi.sa.bhā.105ka/141 2. gatiḥ — སེམས་ཅན་རྟེན་མེད་པ་རྣམས་ཀྱི་རྟེན་དུ་འགྱུར agatikānāṃ sattvānāṃ gatirbhaviṣyasi a.sā.392kha/222; ཕན་དང་བདེ་དང་སྐྱོབ་པ་དང་།…/ཐ་མ་རྟེན་གྱི་མཛད་པ་སྟེ། /འདི་ནི་བྱེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཡིན༎ hitaṃ sukhaṃ ca trāṇaṃ ca…paścimaṃ gatikāritramidaṃ kāritralakṣaṇam

abhi.a.4.28; དབང་པོ་ལས་འདས་ཁས་བླངས་ལ། /དེ་ལས་གཞན་པའི་རྟེན་ཡོད་མིན༎ atīndriyatvopagame gatiranyā na vidyate

pra.a.196kha/211; pratiśaraṇam — མགོན་མེད་པ་སྡུག་བསྔལ་བ་བཀྲེན་པ་རྟེན་མེད་པ་རྣམས་ལ་མགོན་ཡོད་པར་བྱེད་པ་དང anāthānāṃ ca duḥkhitānāṃ kṛpaṇānāmapratiśaraṇānāṃ sanāthakriyayā bo.bhū.150kha/194; ཡིད་ཀྱི་དབང་པོ་ནི་དབང་པོ་ལྔ་པོ་འདི་དག་གི་སྤྱོད་ཡུལ་དང་ཡུལ་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་ཡིན་ཞིང་། ཡིད་ཀྱི་དབང་པོ་ནི་འདི་དག་གི་རྟེན་ཡིན་ནོ༎ mana eṣāṃ pañcānāmindriyāṇāṃ gocaraviṣayaṃ pratyanubhavati, manaścaiṣāṃ pratiśaraṇam abhi.bhā.85ka/1200; pratisaraṇam — རྟེན་ཡིད་ལ་བྱེད་པ pratisaraṇamanaskāraḥ sū.a.178ka/72; རྟེན་མེད་པ niḥpratisaraṇaḥ sū.a.206kha/109; རྟེན་ཡོད sapratisaraṇaḥ bo.bhū.94kha/121 3. avalambanam — ལྟུང་བ་དག་ལ་ཉེ་བ་འདིར། /རྟེན་ནི་རབ་ཏུ་བསམ་པར་མཛོད༎ āsanne'sminnipatane cintyatāmavalambanam

a.ka.173kha/78.6; ālambaḥ — རྟོན (རྟེན ) མེད་ཡིད་ལ་རེ་བ་ཡིས། /ངལ་གསོ་ཐོབ་པར་མ་གྱུར་ཏོ༎ nāsādayati viśrāntiṃ nirālambo manorathaḥ

a.ka.22kha/52.32; ālambanam — རྟེན་ནི་རྣམ་པར་ཆད་པའི་ཚེ། /གང་ཞིག་བྱ་ལ་བརྟན་པའི་ཡིད༎ vicchinnālambane kāle yatkartavyadṛḍhaṃ manaḥ

a.ka.63kha/6.122 4. adhikaraṇam — དེ་དག་མི་བརྗོད་པ་སྟེ། མི་སྟོན་ཅིང་གཞན་རྣམས་ལ་གོ་བར་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རྒོལ་བ་ནི་ཕམ་པའི་རྟེན་ཡིན་ནོ༎ teṣāmanudbhāvanamapratipādanaṃ prativādinaḥ parājayādhikaraṇam vā.nyā.336kha/67; āspadam — དེ་ཕྱིར་མེད་དོན་སྒྲོ་འདོགས་པ། /བརྗོད་བྱ་ཐ་དད་ཅན་བློ་ནི། /ཐ་དད་མེད་དོན་མངོན་འདོད་ཅན། /སྒྲ་ལའང་ལྡོག་པའི་རྟེན་ཡིན་ནོ༎ tasmādanarthāskandinyo'bhinnārthābhimateṣvapi

śabdeṣu vācyabhedinyo vyatirekāspadaṃ dhiyaḥ

pra.vā.2.117 5. āsanam — གྲུ་ལ་ནི་རུ་སྐྱའོ༎ དེ་འཛིན་པའི་རྟེན་ལ་ཡང་ངོ་༎ karṇasya nāvi

āsanasya ca taddhāraṇārthasya vi.sū.37ka/46; pīṭham — རྐང་རྟེན pādapīṭham jā.mā.124kha/143; dra. རྒྱབ་རྟེན། 6. = རྟེན་པ āśritaḥ, āśrayaprāptaḥ — གཉེན་དང་མཛའ་བཤེས་རྟེན་དང་ཕོངས་རྣམས་དང་། …/འབྱོར་པ་དེས་ནི་རབ་ཏུ་ཚིམ་བྱས་པ༎ bandhumitrāśritadīnavargān…prahlādayāmāsa tathā(tayā) samṛddhyā jā.mā.30kha/36 7. tīrtham, puṇyasthānam — དམ་པ་ཡོན་ཏན་མཆོག་ལྡན་པ། /གང་ན་གནས་པ་དེ་དག་ཉིད། /བཀྲ་ཤིས་ཡིད་དུ་འོང་བ་དང་། /དེ་ཉིད་རྟེན་དང་དཀའ་ཐུབ་ཚལ༎ nivasanti hi yatraiva santaḥ sadguṇabhūṣaṇāḥ

tanmaṅgalyaṃ manojñaṃ ca tattīrthaṃ tattapovanam

jā.mā.164ka/189 8. = གནས kulam — ལྷ་རྟེན་རྣམས་སུ་ཕྱུགས་གསོད་པ་སྦྱིན་པར་ཡང་མི་བྱེད་དོ༎ na ca devakuleṣu paśuvadhamanuprayacchati bo.bhū.63kha/82 9. = ལུས āśrayaḥ, śarīram — སྙོམས་པར་འཇུག་པ་རྟེན་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སྙོམས་པར་འཇུག་པ་ལུས་དང་བཅས་པའོ༎ samāpattiṃ sāśrayamiti samāpattiṃ sātmabhāvam abhi.sphu.91ka/765;

pā. āśrayaḥ — བརྟེན་པ་རྟེན་མེད་པར་བྱེད་པར་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རྩིག་པ་མེད་པར་རི་མོ་བཞིན་ཏེ།…རྟེན་དང་བརྟེན་པ་རྩིག་པ་དང་རི་མོ་དག་ནི na hyāśritasyāśrayābhāve karaṇaṃ yuktam, yathā—kuḍyābhāve citram…kuḍyālekhyayorāśrayāśritayoḥ ta.pa.222kha/914;

བརྟེན། རྟེན། བརྟེནད། རྟེནད། 
Hopkins' Translations: verb: support; depend; relyUnoun: basis; support; base
Others' Translations: {C}supported; in dependence on; leans on; based upon; inhabiting; dwell on in the mind; puts his trust in; flees back to; returns to; runs back to; shelter; protection; going; route; destiny; resort; where it has gone to; means of salvation; departure; situation; place of rebirth; goal; depend on; contain; hold; what is founded; receptacle; physical/bodily basis; body; foundation; by resorting to (as a foundation)
Sanskrit: {LCH,C,MSA}āśraya; {C,MSA}niśrita; {L}niśritya; {MSA}niśraya; {MSA}saṃniśraya; {C}vy-apa-āśrayate; {MSA}adhiṣṭhāna; {MSA}pratiṣṭhā; {MSA,N}ādhāra; {C}ādheyatā; {C}pratisarati; {MSA}pratisaraṇa; {C}trāṇa; {C}gati; {MV}dhṛti
Comment: one of the similar associations (?) (mtshungs ldan lnga); for others see: mtshungs ldan

'reminder' (Dagyab), support, prop, dependency, object of veneration. Skt. āśraya, niśraya, etc.

imp. of རྟེན་པ་; support, basis, foundation, site, dwelling place, abode; physical form, body; ordination; re presentation, shrine, holy object, object of worship; to depend on, have recourse to; symbol; a shrine/ a support, prop/ to depend on, rely upon; support(ing element of a mandala); (working) basis; offering; support, a technical term for physical embodiments of enlightened body, speech or mind, a hold, support, base, support, basis, foundation, site, dwelling place, abode, an individual, physical form, ordination, means of salvation, what is founded, cultivation, receptacle, representation, shrine, holy object, object of worship, to depend on, have recourse to, symbol; bzod pa'i rten - catalyst for developing patience

support [a technical term for physical embodiments of enlightened body, speech or mind], a hold, base, basis, foundation, site, dwelling place, abode, an individual, physical form, ordination, means of salvation, what is founded, cultivation, receptacle, representation, shrine, holy object, object of worship, depend on, have recourse to, symbol; physical form, body; 1. Rten pa! ; 1) object/ person w a certain characteristic, place something is ['Tsho rten,...Khral rten,...Dmag rten,...Dmigs rten,...Mi'i lus rten,...Lha rten...Skyabs rten,...Mjal rten,...Zhu rten]

support *, a hold, base, basis, prop, foundation, site, dwelling place, abode, individual, physical form, ordination, means of salvation, what is founded, cultivation, receptacle, representation, shrine, holy object, object of worship, depend/ rely on, have recourse to, symbol, physical form, body, Rten pa!

basis, support, object, representation, seat, dwelling place, reliance, base, shrine, sacred, temple, because of, due to, owing to, because, for, working basis (the most precious human body and mind with the 3 kinds of confidence), being-there and being-oneself, situation, substratum, relic in shape of stupa or god that originated from parts of the corpse during cremation, hold, locative case, that which holds or contains or supports a thing

support(ing element of a mandala); (working) basis; foundation; representation (iso. image/ statute); isc. context (that allows for . . . ); isc. matrix (esp. to distinguish from rten med)