- ID:
- T205394
-
སངས་རྒྱས
(Tibetan, Tibetan script, Original)
- > sangs rgyas/ (Tibetan, Latin script, Transliteration-THL Extended Wylie Transliteration)
- > sangyé (Tibetan, Latin script, Transcription-THL Simplified Tibetan Transcription)
Related In-House Dictionaries
Passage ID 689
shes bya'i chos thams cad chags thogs dang bral bar yang dag par mkhyen pas na yang dag par rdzogs pa'i sangs rgyas/ bud+d+ha khong du chud pa'i don gyi sangs rgyas zhes pa mkhyen pa'i don no/
Notes
In detailing the qualities of Buddhas and Bodhisattvas, Yon tan rgya mtsho concisely defines the epithet yang dar par rdzogs pa'i sangs rgyas.
References
- yon tan rin po che mdzod kyi ‘grel pa nyi zla’i sgron me/. Kathmandu: Shechen Publications, 2: 95.4.
Passage ID 691
'jig rten 'dzin sangs rgyas bcom ldan 'das ni gang zag dang mi rtsod do/ rtsod pa thams cad yongs su bcad pas sangs rgyas zhes bya ste/ sems can thams cad la yang dag pa'i chos ston do/ zhes rang nyid kyis thob par bya ba'i gnas phyin ci log pa thob nas gzhan la chos ston par zhal gyis ba zhes pa'i don yin no/
Notes
This passage offers a definition of the term sangs rgyas. On detailing the qualities of the teacher who confers empowerments, 'Jigs med gling pa indicates that a 'Buddha' is one in whom all conflicts with others have been eradicated.
References
- yon tan rin po che'i mdzod las/ 'bras bu'i theg pa'i rgya cher 'grel rnam mkhyen shing rta/ In Ngargyur Nyingmay Sungrab, v. 29-37. Vol. 2. Gangtok, Sikkim: Sonam T. Kazi, 1970, 2: 82.6.
Passage ID 688
yang dag par rdzogs pa'i sangs rgyas ni 'phags pa stong phrag brgya par bag chags kyis mtshams sbyor ba'i nyon mongs pa thams cad spangs pas yang dag par rdzogs pa'i byang chub po/ zhes pa ltar de bzhin gshegs pa ni chos thams cad yang dag par phyin ci ma log par kun nas sangs rgyas pas na yang dag par rdzogs pa'i sangs rgyas so/ de skad du skabs 'gro bdun cu pa las/
ma rig gnyid las sangs phyir dang
ye shes la yang blo rgyas pas
sangs rgyas pad ma'i 'dab ltar rgyas/ zhes so/
Notes
In detailing the special external qualities (see under yon tan) of a Buddha, 'Jigs med gling pa interprets the epithet yang dag par rdzogs pa'i sangs rgyas.
References
- yon tan rin po che’i mdzod kyi rgya cher ‘grel pa bden gnyis shing rta/ In Ngargyur Nyingmay Sungrab, v. 29-37. Vol. 1. Gangtok, Sikkim: Sonam T. Kazi, 1970, 1: 339.2.
Passage ID 685
A. sangs rgyas kyi yon tan (p. 41.6 f) (see also under yon tan)
thub pa rnams kyi yon tan mtha' yas te
spangs pa gnyis kyi nyon shes sgrib pa bcom [spangs pa'i yon tan]
spyan dang mngon shes dbang bcu gzungs kyi sgo [rtogs pa'i yon tan]
stobs bcu mi 'jigs bzhi dang so so rig (remaining lines)
ma 'dres bco brgyad rdzogs pa sangs rgyas te
rnam pa kun gyi mchog ldan chos kyi sku
sa bcu'i 'khor la longs spyod rdzogs par ston
Notes
See also 165.3. See under individual terms in this verse for a full explication.
References
- yon tan rin po che’i mdzod dga’ ba’i char/ In Ngargyur Nyingmay Sungrab, v. 29-37. Vol. 2. Gangtok, Sikkim: Sonam T. Kazi, 1970, 2: 41.
- yon tan rin po che mdzod kyi ‘grel pa nyi zla’i sgron me/. Kathmandu: Shechen Publications, 1: 481.3.
Passage ID 683
...'phags pa la/ rgyun zhugs/ phyir 'ong/ phyir mi 'ong/ dgra bcom pa'i zhugs pa'o/ gnas pa ni sangs rgyas so/ theg pa chen po la grags pa yang/ sangs rgyas sku gsum gyi bdag nyid dag pa gnyis ldan mthar thug pa don gnyis phun sum tshogs pa ste/ rgyud bla ma las/
'dus ma byas shing lhun gyis grub
gzhan gyi rkyen gyis rtogs min pa
mkhyen dang brtse dang nus par ldan
don gnyis ldan pa'i sangs rgyas nyid/ ces so/
Notes
In this passage, Klong chen pa first discusses sangs rgyas as one of the three jewels as understood by lower vehicles (Sūtra-based) where Buddha refers to the mchog gi sprul pa'i sku. He then examines the ordinary Hīnayāna and Mahāyāna perspectives.
References
Passage ID 687
sangs rgyas dang sems can gyi so mtshams gang lags zhe na/ sangs rgyas zhes ma rig pa sangs/ mkhyen brtse ye shes rgyas pa la zer/ ma rig pa la ma rig par ma rtogs pas/ sems can du lus pa yin/ rig ma rig gis khyad par ro/ de rgyud la 'gel ba'i dus rang gi sems nyid la bltas pas/ sems nyid ci'i ngo bor ma grub/ stong pa gsal ba rnam rtog rang snang du rig cing rtogs na/ sems can sangs rgyas su rang sar dag pa'i gnad yin//
Notes
In discussing the interface between sangs rgyas and sems can (first of thirty-two) Padmasambhava defines each and indicates how the difference no longer obtains when one sees one's own Mind as such. (See also 705.1, 836.6 f.)
References
- zhal gdams dmar khrid don bsdus thugs kyi phreng ba/ In Ngagyur Nyingmay Sungrab, 44-56. Vol. 5. Gangtok: Sonam T. Kazi, 1972, 5: 712.6.
Passage ID 684
[435.5] sangs rgyas dkon mchog ni bcom ldan 'das longs spyod chen po de bzhin gshegs pa thams cad kyi sku gsung thugs rdo rje'i bdag nyid thams cad dang dbyer med par bzhugs pa gtso po dang 'khor dang/...
Notes
Then [434.4 f], Klong chen pa takes up the extraordinary Vajrayāna interpretation where Buddha refers to the ye shes lnga, sku gsum or bzhi with minor variations between the Kriyā and Caryā and the Yoga tantras. He writes the following on the Mahāyoga tantras.
References
Passage ID 686
...sangs rgyas la ngo bo/ nges tshig/ dbye ba/ sgra don no/ dang po spangs rtogs kyi yon tan thams cad mthar phyin pa sangs rgyas kyi ngo bo/
nges tshig ni/ ma rig pa'i gnyid 'thug po lta bu sangs shing shes bya'i chos la blo gros kyi padmo rnam par rgyas pas na sangs rgyas byes bya'o/
dbye na rten sku/ brten pa ye shes/ mdzad pa phrin las so/
sgra don ni bud+d+ha khong du chud pa la'o zhes pas shes bya thams cad mkhyen cing khong du chud pas sangs rgyas so/
Notes
In this passage Yon tan rgya mtsho provides a detailed interpretation of the term sangs rgyas, the first of the three jewels.
References
- yon tan rin po che mdzod kyi ‘grel pa nyi zla’i sgron me/. Kathmandu: Shechen Publications, 1: 166.2.
Passage ID 690
rnal 'byor chen po'i lta ba la/ chos thams cd [lhun gyis grub pa'i] gzugs brnyan dkyil 'khor du sangs rgyas par lta ba la/ sangs rgyas kyi bye brag gsum du smra ste/ (1) rang bzhin sangs rgyas dang/ (2) rtogs pa'i sangs rgyas dang/ (3) grub pa'i sangs rgyas so/... (elaborates on each)
Notes
In the context of discussing the lha'i rnal 'byor, by way of commentary to the relevant passage from Padmasambhava's Man ngag lta ba'i phreng ba {116076}, Rong zom indicates the three types of visualized Buddhas which symbolize facets of the developing stage (particularily the ting nge 'dzin gsum).
References
- theg pa chen po’i tshul la ‘jug pa zhes bya ba’i bstan bcos/. Thimphu: Kunsang Topgay, 1976, 86.5.
Citations
- yon tan rin po che’i mdzod kyi rgya cher ‘grel pa bden gnyis shing rta/ In Ngargyur Nyingmay Sungrab, v. 29-37. Vol. 1. Gangtok, Sikkim: Sonam T. Kazi, 1970, 1: 338.
Note:
In commenting on the last cited verse, 'Jigs med gling pa begins by interpreting the many epithets of "Buddha" in order to elaborate the special external capabilities of Buddha. See under individual entries: bcom ldan 'das, de bzhin gshegs pa, dgra bcom pa, yang dag par rdzogs pa'i sangs rgyas, sangs rgyas, bde bar gshegs pa, rig pa dang zhabs su ldan pa, 'jig rten mkhyen pa, bla na med pa, lha dang mi rnams kyi ston pa.
Other Dictionaries
1. bod rgya tshig mdzod chen mo
[2913] ༼བུདྡྷཿ༽ སྒྲིབ་གཉིས་ཀྱི་མུན་པ་སངས་ཤིང། མཁྱེན་གཉིས་ཀྱི་སྣང་བ་རྒྱས་པ། ... མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་ལ་ཀུན་མཁྱེན་དང། ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ། རྐང་གཉིས་གཙོ་བོ། སྐུ་གསུམ་པ། ཁྱབ་བདག་མཁའ་མཉམ་པ། མཁྱེན་ལྔ་པ། འགྲོ་བའི་བླ་མ། རྒྱལ་བ། མངོན་ཤེས་དྲུག་ལྡན། བཅོམ་ལྡན་འདས། ཆགས་འཇོམས། ཆགས་བྲལ། ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ། ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་འཇིག་རྟེན་འདུལ། གཉིས་མེད་གསུང་བ། སྟོན་པ། སྟོབས་བཅུ་བ། ཐམས་ཅད་མཁྱེན། ཐམས་ཅད་སྒྲོལ། ཐམས་ཅད་རྟོགས། ཐམས་ཅད་གཟིགས། ཐུབ་པའི་དབང་པོ། དུས་གསུམ་མཁྱེན། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ། དྲན་པའི་དགྲ། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ། བདུད་འདུལ། བདེ་གཤེགས། རྣམ་པར་འདྲེན་པ། མི་མཉམ་པ། ལུས་མེད་ཐུལ། ལེགས་གསུང་བཅས་སོ།
Further Details- Language:
- English
2. Thupten Phuntsok Dictionary
〈བུདྡྷཿ〉སྒྲིབ་གཉིས་ཀྱི་མུན་པ་སངས་ཤིང་། མཁྱེན་གཉིས་ཀྱི་སྣང་བ་རྒྱས་པ། མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་ལ་ཀུན་མཁྱེན་དང་། ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ། རྐང་གཉིས་གཙོ་བོ། སྐུ་གསུམ་པ། ཁྱབ་བདག མཁའ་མཉམ་པ། མཁྱེན་ལྔ་པ། འགྲོ་བའི་བླ་མ། རྒྱལ་བ། མངོན་ཤེས་དྲུག་ལྡན། བཅོམ་ལྡན་འདས། ཆགས་འཇོམས། ཆགས་བྲལ། ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ། ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག འཇིག་རྟེན་འདུལ། གཉིས་མེད་གསུང་བ། སྟོན་པ། སྟོབས་བཅུ་བ། ཐམས་ཅད་མཁྱེན། ཐམས་ཅད་སྒྲོལ། ཐམས་ཅད་རྟོགས། ཐམས་ཅད་གཟིགས། ཐུབ་པའི་དབང་པོ། དུས་གསུམ་མཁྱེན་པ། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ། དྲན་པའི་དགྲ། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ། བདུད་འདུལ། བདེ་གཤེགས། རྣམ་པར་འདྲེན་པ། མི་མཉམ་པ། ལུས་མེད་ཐུལ། ལེགས་གསུང་། སྐྱབས་མཆོག་བཅས་སོ། །
Further Details- Language:
- Tibetan
3. dag yig gsar bsgrigs
སྒྲིབ་གཉིས་ཀྱི་མུན་པ་སངས་ཤིང་། མཁྱེན་གཉིས་ཀྱི་སྣང་བ་རྒྱས་པ། མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་ལ་ཀུན་མཁྱེན་དང་། ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ། རྐང་གཉིས་གཙོ་བོ། སྐུ་གསུམ། ཁྱབ་བདག་མཁའ་མཉམ་པ། མཁྱེན་ལྔ་པ། འགྲོ་བའི་བླ་མ། རྒྱལ་བ། མངོན་ཤེས་དྲུག་ལྡན། བཅོམ་ལྡན་འདས། ཆགས་འཇོམས། ཆགས་བྲལ། ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ། ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་འཇིག་རྟེན་འདུལ། གཉིས་མེད་གསུང་པ། སྟོན་པ། སྟོབས་བཅུ་བ། ཐམས་ཅད་མཁྱེན། ཐམས་ཅད་སྒྲོལ། ཐམས་ཅད་རྟོགས། ཐམས་ཅད་གཟིགས། ཐུབ་པའི་དབང་བོ། དུས་གསུམ་མཁྱེན། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ། དྲན་པའི་དགྲ བདག་ཉིད་ཆེན་པོ། བདུད་ འདུལ། བདེ་གཤེགས། རྣམ་པར་འདྲེན་པ། མི་མཉམ་པ། ལེགས་གསུང་། ལུས་མེད་ཐུལ་བཅས་སོ།
Further Details- Language:
- Tibetan
4. smon lam tshig mdzod chen mo
བུདྡྷཿ སྒྲིབ་གཉིས་ཀྱི་མུན་པ་སངས་ཤིང༌། མཁྱེན་གཉིས་ཀྱི་སྣང་བ་རྒྱས་པ། མཚན་གྱི་རྣམ་གྲངས་ལ་ཀུན་མཁྱེན་དང༌། ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ། རྐང་གཉིས་གཙོ་བོ། སྐུ་གསུམ་པ། ཁྱབ་བདག་མཁའ་མཉམ་པ། མཁྱེན་ལྔ་པ། འགྲོ་བའི་བླ་མ། རྒྱལ་བ། མངོན་ཤེས་དྲུག་ལྡན། བཅོམ་ལྡན་འདས། ཆགས་འཇོམས། ཆགས་བྲལ། ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ། ཆོས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་འཇིག་རྟེན་འདུལ། གཉིས་མེད་གསུང་བ། སྟོན་པ། སྟོབས་བཅུ་བ། ཐམས་ཅད་མཁྱེན། ཐམས་ཅད་སྒྲོལ། ཐམས་ཅད་རྟོགས། ཐམས་ཅད་གཟིགས། ཐུབ་པའི་དབང་པོ། དུས་གསུམ་མཁྱེན། དེ་བཞིན་གཤེགས་པ། དྲན་པའི་དགྲ། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ། བདུད་འདུལ། བདེ་གཤེགས། རྣམ་པར་འདྲེན་པ། མི་མཉམ་པ། ལུས་མེད་ཐུལ། ལེགས་གསུང་བཅས་སོ། 2.1སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྲོལ་བཏོད་མཁན་ཤཱཀྱ་མུ་ནེའི་མིང་། 2སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་པའི་འཐོབ་བྱའི་མཐར་ཐུག་པའི་གོ་འཕང་ཐོབ་བའི་གང་ཟག་གི་མིང་།
Further Details- Language:
- Tibetan
5. Negi Tibetan-Sanskrit Dictionary
saṃ. 1. = དེ་བཞིན་གཤེགས་པ buddhaḥ, tathāgataḥ — བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་ཁ་ཅིག་ནི་ང་ལ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པར་ཤེས་སོ༎…འདྲེན་པ་དང…སངས་རྒྱས་དང kecinmahāmate tathāgatamiti māṃ samprajānanti…nāyakaṃ…buddham la.a.132ka/78; ལག་བཟང་དང…ཤཱཀྱ་ཐུབ་པ་དང་། གཞན་ཡང་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་མང་པོ་དག་གིས subāhuḥ… śākyamuniśceti
Further Details- Language:
- Sanskrit
etaiścānyaiśca bahubhirbuddhairbhagavadbhiḥ ma.mū.93kha/5; སངས་རྒྱས་དང་ཆོས་དང་དགེ་འདུན་ལ་མངོན་པར་དད buddhadharmasaṅghābhiprasannāḥ kā.vyū.228kha/291 2. = སངས་རྒྱས་ཉིད buddhatvam — ཆགས་མེད་ཀུན་ཏུ་ཐོགས་མེད་རྩུབ་རེག་སྤངས།…སངས་རྒྱས asaktaṃ sarvatrāpratighaparuṣasparśavigataṃ…buddhatvam ra.vi.117kha/84;
Further Details- Language:
- Sanskrit
nā. buddhaḥ, śramaṇaḥ — དེ་ནས་དགེ་སྦྱོང་དགྲ་བཅོམ་ཐོབ། /སངས་རྒྱས་ཞེས་བྱ་མངོན་ཕྱོགས་ཏེ༎ atha cundā(buddhā li.pā.)bhidho'bhyetya śrava(śrama li.pā.)ṇārhatvamāgataḥ
Further Details- Language:
- Sanskrit
སངས་རྒྱས་ཀྱི bauddhaḥ — བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཁྱབ་འཇུག་དེ་ཉིད…སངས་རྒྱས་ཀྱི་དངོས་པོ་ལ་ཡང་ཞི་བ…བྱེད་དོ༎ sa eva bodhicittaviṣṇuḥ…bauddhe bhāve śāntiṃ karoti vi.pra.224kha/2.8; bauddhikaḥ — མེད་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་ལ་གསོལ་བ་མན་ཆད་ཀྱང་ངོ་༎ abhāve bauddhikamāśarīragatāt vi.sū.10ka/10.
Further Details- Language:
- Sanskrit
སངས་རྒྱས་ལྔ pañcabuddhāḥ — མི་བསྐྱོད་པ་ལ་སོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ལྔ akṣobhyādayaḥ pañcabuddhāḥ vi.pra.243ka/2.53; (1. མི་བསྐྱོད་པ akṣobhyaḥ, 2. དོན་ཡོད་གྲུབ་པ amoghasiddhiḥ, 3. རིན་ཆེན་འབྱུང་ལྡན ratnasambhavaḥ, 4. འོད་དཔག་མེད amitābhaḥ, 5. རྣམ་པར་སྣང་མཛད vairocanaḥ).
Further Details- Language:
- Sanskrit
སངས་རྒྱས་ནས buddhvā—སངས་རྒྱས་ནས་ནི་མ་རྟོགས་རྟོགས་ཕྱིར་འཇིགས་མེད་རྟག་པའི་ལམ་སྟོན་པ༎ buddhvā cābudhabodhanārthamabhayaṃ mārgaṃ dideśa dhruvam
Further Details- Language:
- Sanskrit
6. Jeffrey Hopkins Dictionary
Hopkins' Translations: [awakened-spread]; Buddha
Others' Translations: {C}Buddhist(s)
Sanskrit: buddha; {C}jina; {C}bauddha; {MSA}vibuddha
etymology of sangs rgyas [awakened-spread] is one who has awakened (from the sleep of ignorance) and spread (his intellect to all objects of knowledge)
- Language:
- English
7. Dan Martin Dictionary
8. Rangjung Yeshe Dictionary
Buddha, 1) enlightenment, awakening, awakened being/ buddha(hood); enlightened being, the awakened stated. 2) enlightened, awakened, purified and perfected, awakened perfection, purified unfoldment. awakened one; buddha Def. by Jamgön Kongtrül: སངས་པ་དང་རྒྱས་པ་གཉིས་ཀ་ལ་འཇུག་པས་སངས་རྒྱས་ཞེས་བརྗོད་པ་; one, such as Shakyamuni, who has purified obscurations སངས་ and developed pristine cognition རྒྱས་
Further Details- Language:
- English
buddhahood. The perfect and complete enlightenment dwelling in neither samsara nor nirvana; the state of having eradicated all obscurations, endowed with the wisdom of seeing the nature of things as it is and with the wisdom of perceiving all that exists
Further Details- Language:
- English
9. Ives Waldo Dictionary
10. Jim Valby Dictionary
buddha, buddhahood, SA ltung bzhags kyi sangs rgyas so lnga, one who wakes up to what is, awakened one, fully enlightened one awaken, wakeful, state of enlightenment, condition of enlightenment, enlightened being, enlightenment, state of buddha
Further Details- Language:
- English
11. Richard Barron Dictionary
- Phoneme:
Sanskrit
Mahāvyutpatti: Sanskrit-Tibetan-English Vocabulary. Kolkata: The Asiatic society, 1910.
- buddhaḥ
Tibetan-Sanskrit dictionary In Śata-piṭaka series. Vol. 3. New Delhi: International Academy of Indian Culture, 1959.
- jina
- jinendra
- buddhatva
- buddhabhūmi
- budhyiya
- bauddha
- saṃbuddha
- saṃbuddhatā
Tibetan-Sanskrit Table of Buddhist Terminology based on the Yogacarabhumi., 2003.
Tibetan-Sanskrit dictionary In Śata-piṭaka series. Vol. 3. New Delhi: International Academy of Indian Culture, 1959.
- buddha